امت گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ تطبیق دکترین های «ام القرای» و تعامل فزاینده»

چکیده با پیروزی انقلاب اسلامی و اتخاذ رویکرد «صدورانقلاب» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سه‏ گونه اهداف «ناشی از ذات ملت- دولت»، «برخاسته از ذات ایدئولوژیک نظام سیاسی» و «مبتنی بر ذات دینی نظام» مطرح شدند. با بروز جنگ تحمیلی و رخداد 11سپتامبر، شاهد شکل‏ گیری دو دکترین «ام‏القری» و «تعامل فزاینده» در سیاست ‏خارجی ایران هستیم. در این نوشتار سعی شده تا به این سئواال اصلی پاسخ داده شود که چگونه رویکرد «صدور انقلاب» با معیار امت‏گرایی در دکترین‏ های فوق جلوه‏ گر شده است؟ بر این اساس، فرضیه مقاله مدعی است «سیاست خارجی ایران، تحت تأثیر شرایط محیطی (منطقه‏ای و بین‏المللی) ضمن حفظ آرمان‏ها به واقع‏گرایی و عمل‏گرایی تمایل پیدا نموده و از این رهگذر، محملی برای رسیدن به آرمان‏ های خودساخته است». بر این اساس، به ارزیابی مفردات و شکل ‏گیری دکترین «ام‏القری» و «تعامل فزاینده» پرداخته ‏ایم که طی آن، ایران با مشارکت در نهادهای ببین‏ المللی و با توسل به دو اصل «عدالت» و «صلح عادلانه» در پی مقابله با تهدیدات و خشونت‏ های پنهان و نیمه‌پنهان به‌وجودآمده پس از 11 سپتامبر برآمد.